Herpetologische natuurreis zuidwest Spanje en zuid Portugal 30 april t/m 11 mei 2015

Inleiding

Het eerste plan was om in 2015 naar Israel te gaan. Gezien de oplopende spanningen in het Midden-Oosten besloten we een andere bestemming te zoeken. Ronald en ik waren in maart 2008 in Zuidwest Spanje (Coto Doñana en Sierra Norte) op een herpetologische reis mee geweest. We hebben toen heel veel soorten gevonden. Mede ook omdat Marcel en Anton daar nog niet geweest waren en daar veel nieuwe soorten reptielen en amfibieën zouden kunnen treffen, besloten we om naar zuidwest Spanje en zuid Portugal te gaan. Uit onze reis van 2008 konden we nog een aantal goede locaties achterhalen. Verder heeft Bobby Bok ons nog een paar goede tips gegeven, waarvoor dank Bobby. Begin januari was met dank aan Marcel de reis helemaal geregeld.

30 april (dag 1)

Rond twaalf uur in de middag vertrokken naar het vliegveld Eindhoven.  Na een voorspoedige vlucht met Ryanair gingen we op zoek naar onze huurauto. Het werd een Volkswagen Sharan, een grote, hoge gezinsauto. Het lukte ons niet om voor het donker bij het hotel Monte das Faias, nabij Grandola aan te komen. Gelukkig konden we daar nog eten. Na het eten zijn we nog een eindje in de omgeving gaan zoeken. De zoektocht leverde een rugstreeppad (Epidalea calamita) en een aantal Iberische meerkikkers (Pelophylax perezi) op. Boomkikkers werden gehoord maar niet gevonden. Marcel vond zijn eerste Carabus: Carabus rugosus.

1 mei (dag 2)

De omgeving van het hotel bestond met name uit een groot zanderige gebied met kurkeiken en onderbegroeiing, dat begraasd worden door schapen. We besloten ’s ochtends een wandeling daar doorheen te maken. Allebei de zandlopers en diverse muurgekko’s (Tarentola mauritanica) waren aanwezig, maar lieten zich niet makkelijk observeren. Het lukte me om een West-Iberische zandloper (Psammodromus occidentalis) te vangen. Deze kon nu gemakkelijk gefotografeerd worden. Omdat het de dagen hiervoor geregend had, stonden er veel paddenstoelen. We vonden onder andere het weerhuis in aanzienlijke aantallen (Astraeus hygrometricus). Ook werden loopkevers Carabus dufourei en Carabus melancholicus gevonden. Een grote loopkever, die het in het gebied ook naar zin had was Scarites cyclops. Later op de dag gingen we richting het strand en de duinen nabij Grandola. Hier vonden we ook weer de Algerijnse zandloper (Psammodromus algirus). Veel mooie bloeiende planten stonden in de duinen. Langs de oever van zout binnenwater werden veel zandloopkevers van de soort Calomera littoralis gevonden. Op de terugweg naar het hotel bezochten we nog een aantal bloem- en vlinderrijke gebieden. Naast de algemeen voorkomende Algerijnse zandloper vonden we een mooi exemplaar van de parelhagedis (Timon lepidus) en een wegschietend gestreepte hazelkink (Chalcides striatus). Na het eten gingen we weer op zoek. We vonden eerst de Iberische gewone pad (Bufo spinosus). Bij een waterbassin vonden we naast veel Iberische meerkikkers de Iberische knoflookpad (Pelobates cultripes) en een kleine adderringslang (Natrix maura). Overdag hadden we al een interessant ondiep poeltje gezien. We vonden hier de Iberische boomkikker (Hyla molleri).

2 mei (dag 3)

Het zou deze dag een stuk warmer worden. We besloten daarom om plekken met water te zoeken. Eerst gingen we naar een stuwdam: Barrage do Valem do Gaio. Hier vonden we niets bijzonders. We reden de weg terug en stopten bij de rivier Romao. We zagen wel wat loopkevertjes, oranje breedscheenjuffers en Iberische meerkikkers. Hierna reden we een andere route. Aan die route lagen een paar interessante poelen. Het meegenomen net werd enthousiast door mij gebruikt. We zagen of  vonden in de poeltjes; Iberische meerkikker, juveniele Iberische knoflookpad, juveniele Iberische watersalamander (Lissotriton boscei) en adderringslang. Onder een steen werd de schorpioen Buthus ibericus gevonden. Bij het hotel hebben een bierpauze genomen. Inmiddels was het wat afgekoeld en gingen we in de omgeving van het hotel op verder onderzoek uit. Ronald en Marcel zagen een forse westelijke hagedisslang (Malpolon monspessulanus) wegschieten. Een Algerijnse zandloper en een Iberische skink (Chalcides ibericus) werden gevangen. We stuitten op een juveniele gestreepte hazelskink. Evenlater werd een mooi volwassen exemplaar van de adderringslang gevangen. Nog was de koek niet op. Onder een stapel hout vonden we Iberische gewone pad en een volwassen ribbensalamander (Pleurodeles waltl). In het waterbassin zaten naast vele Iberische meerkikkers en Iberische knoflookpadden (juveniel) minimaal twee adderringslangen. Geheel voldaan liepen we terug naar het hotel en vonden onder een plank een geweldig mooi getekende rugstreeppad. We hebben ons het eten laten smaken. Marcel, Anton en Ronald gingen na het eten nog een stukje in het donker wandelen. Ik vond het wel mooi geweest voor die dag. Ze vonden een prachtig getekende volwassen Iberische knoflookpad en een evenzo mooi getekende Iberische gewone pad.

3 mei (dag 4)

Eerst werd de Iberische knoflookpad van de avond er voor gefotografeerd. Daarna vertrokken we naar onze volgende bestemming. Een tussenstop werd gemaakt op een locatie waar de Iberische smaragdhagedis (Lacerta schreiberi) voor moest komen. Helaas was het op deze locatie geheel bewolkt. De Iberische smaragdhagedis liet zich in deze prachtige omgeving niet zien. Nadat we ingecheckt hadden reden we naar de kust. We liepen daar de duintjes en de kust af, maar vonden alleen maar Algerijnse zandlopers en de zandloopkever Lophyra flexuosa. Helaas was dit één van onze minder succesvolle dagen.

4 mei (dag 5)

Wederom was het bewolkt. De eerste locatie die we bezochten was de kust nabij Carrapatiera. Er lagen hier genoeg stenen om te keren, maar we vonden er nauwelijks wat onder. Alleen bij een stroompje werden Iberische meerkikkers gevonden. Hierna zijn we in de omgeving van Vila do Bispo gaan zoeken. Bij een vervallen huisje vonden we een Iberische gewone pad en een onvolwassen parelhagedis. Als laatste locatie gingen we naar Sierra de Monchique. De bossen bestonden voornamelijk uit eucalyptussen. De eentonigheid daarvan tezamen met het regenachtig weer gaven niet veel hoop om iets leuks te vinden. Helaas klopte dat. We gingen toch ietwat teleurgesteld terug naar het hotel.

5 mei (dag 6)

Het beloofde een zonnige niet al te warme dag te worden. We vertrokken naar onze volgende uitvalsbasis. Onderweg bezochten we de golfbaan van Faro. We parkeerden nabij het vliegveld en liepen een lange dijk af met langs liggende zout- en brakwaterlagunes en slikplaten. Een aantal vogelsoorten liet zich goed fotograferen. Er liepen op de slikplaten wenkkrabben, deze ‘tropische’ soort had ik niet in Europa verwacht. Bij de golfbaan aangekomen gingen we in de tamarisken op zoek naar de gewone kameleon (Chameleo chameleon). Ondanks langdurig speurwerk konden we ze niet vinden. Een half uur voor onze aankomst heeft een Engelse er wel één gezien en kunnen vastleggen. Mogelijk was het toen wij er waren alweer te warm en zijn ze diep in de struiken weggekropen. In de poelen van de golfbaan vonden we wel de volgende moerasschildpadden: Europese moerasschildpad (Emys orbicularis), Moorse beekschildpad (Mauremys leprosa), roodwangschildpad (Trachemys  scripta elegans) en geelbuikschildpad (Trachemys scripta scripta). In en rond de poel waren diverse interessante vogelsoorten aanwezig zoals bijvoorbeeld krooneend, purperkoet en zwartkopgors, een oostelijke soort, die hier eigenlijk niet thuis hoort. Een aantal hiervan liet zich prima fotograferen. We hadden ook het geluk om een hop en een blauwe ekster mooi op de foto te kunnen vastleggen. Anton vond de bijenophrys in de berm van de golfbaan. Ondanks dat we de kameleon niet gevonden hadden was de locatie toch het bezoeken waard gebleken. We liepen de lange dijk terug naar de auto. Hierna reden we in één keer door naar het plaatsje El Rocio, waar ons hotel Hostel La Fonda Del Rocio zich bevond.

6 mei (dag 7)

We bezochten de omgeving van Matalascañas. Ronald vond de supermarkt terug waar we in 2008 boodschappen deden. De daar naastliggende heuvel was in 2008 goed voor de Maria’s wormhagedis (Blanus mariae). Het was daar nu erg droog en dus minder geschikt. Toch vond Marcel er een exemplaar. We waren erg blij. Hierna gingen we zoeken in de duinen met parasoldennen. We vonden de Iberische skink. Het plankier dat naar de kust liep bleek erg geschikt voor hagedissen. Naast de veel voorkomende Algerijnse zandloper en muurgekko vonden we er de franjeteenhagedis (Acanthodactylus erythrurus) en de Zuidwest-Iberische hagedis (Podarcis carbonelli). Op een muurtje bij bebouwing langs de kust vonden we een exemplaar van de Andalusische muurhagedis (Podarcis vaucheri). Bij de auto werd een klein exemplaar van Buthus ibericus gevonden. Al met al waren we hier zeer succesvol. Inmiddels werd het al behoorlijk warm. We gingen richting Mazagon om in de duinen daar rond te kijken. Er werden geen nieuwe dieren waargenomen. Daarna bezochten we de omgeving van het bezoekerscentrum aan de oostzijde van het park Coto Donaña. Al het water was hier opgedroogd. Zittend op het terras konden we de blauwe ekster geweldig mooi fotograferen. We reden terug naar het hotel. Ik bleef de middag achter in mijn hotelkamer om te cryptogrammen op te lossen.  De rest ging de omgeving van El Rocio verder verkennen. Ze stuitten op een paar mooie locaties. Een onvolwassen adderringslang werd gevonden.

7 mei (dag 8)

Opnieuw bezochten we de omgeving van Matalascañas. We zijn iets eerder weggegaan om een grotere kans op de wipneusadder (Vipera latastei) in de duinen rond de parasoldennen te hebben. Helaas vonden we de slang niet. Wel lieten diverse soorten hagedissen zich goed op en rond het plankier zien. Hierna bezochten we het gebied La Rocina. Hier zagen we Algerijnse zandloper, franjeteenhagedis en muurgekko. In de middag vertoefden we in El Rocio. Op de muurtjes langs het grote water zagen we de Andalusische muurhagedis en de muurgekko. In het water waren de flamingo’s en lepelaars erg actief. In het drogere deel vonden we bij een slootje een volwassen exemplaar van de Moorse beekschildpad. Inmiddels was het al vrij laat op de dag. Bij een rij keien ontdekte ik een gigantische westelijke hagedisslang. Ik schat hem/haar op zo’n 2 meter lang. Ik kreeg de slang met mijn onbeschermde handen bij het achtereinde te pakken. Het grootste deel zat vast onder de zware keien. Het dier siste geweldig en eigenlijk was ik blij dat ie niet te voorschijn kwam. In het donker vonden we naast de muurgekko ook nog de Europese tjitjak (Hemidactylus turcicus). Tijdens het eten nam ik heel toepasselijk samen met Marcel het gerecht ‘hagedis’ (ossenvlees onder de staart). Na het eten hoorden we bij het diepere water in El Rocia naast de Iberische poelkikker ook de Iberische groengestipte kikker (Pelodytes ibericus).

8 mei (dag 9)

Omdat voor deze dag de voorspelling qua temperatuur gunstig was besloten we, nadat we nog bij de rijen keien zijn gaan kijken en daar alleen muurgekko’s aantroffen, eerst naar de omgeving van de ijzermijn Cerro del Hierro en dan pas naar het volgende en laatste hotel van de reis te gaan. Daar aangekomen zagen we al gauw geschikte stenen om te keren op de grond liggen. Helaas zat er niet veel onder. De met stenen bezaaide heuvels, die in 2008 zo succesvol waren, was afgegrensd met een hoge afrastering waar we niet over konden. Het was nu een soort natuurbeschermingsgebied. Ronald maakte de dag in één klap goed. Onder een asbestplaat in een vervallen huisje ving hij een prachtig exemplaar van de hoefijzerslang (Hemorrhois hippocrepis). Eén van de mooiste slangen van Europa. We namen de tijd om het dier mooi te kunnen fotograferen. In hetzelfde bouwval ving Ronald onder een zeil een Maria’s wormhagedis. Aan de noordkant van de mijn werden Algerijnse zandloper, Iberische skink, gestreepte hazelskink, muurgekko, Moorse beekschildpad en Iberische meerkikker waargenomen. We vonden ook leuke mineralen, zoals ijzererts, hematiet, dendrieten e.a. In de mijn vlogen een aantal bijzondere vlinders. Ik vond onder een steen een forse schorpioen Buthus ibericus/montanus.

Voldaan reden we naar ons hotel La Posada Del Moro in Cazalla de la Sierra.

9 mei (dag 10)

Ronald gaf aan ’s nacht een boomkikker gehoord te hebben, dit moet de Mediterrane boomkikker (Hyla meridionalis) geweest. Opnieuw bezochten we de mijn Cerro del Hierro. Er was één puinheuvel waar we op konden. Er lagen genoeg gunstige stenen. Maar ook daar lag niets van onze gading onder. Aan de zuidoostelijke kan van de mijn vonden we een ondiepe poel. Naast de vele Iberische meerkikkers vonden twee juveniele slangen, namelijk een ringslang (Natrix natrix) en een adderringslang. Verder vonden we ook een Buthus ibericus/montanus. Het dier was zeer geïrriteerd en agressief. Ik ontsnapte ternauwernood aan een steek van zijn staart in mijn vingers. Het werd erg warm. We besloten in de middag een zoekplaats langs water te vinden. Dat dachten meer mensen, die verkoeling zochten, zodat er voor ons niet veel te halen was.’s Avonds na het eten zijn we op zoek gegaan naar de boomkikker. Geen enkel spoor werd gevonden.

10 mei (dag 11)

Deze dag zou het volgens de voorspelling nog warmer worden. We besloten de gebieden met water te bezoeken. Dit leverde geen nieuwe soorten reptiel en/of amfibieën op. Wel vonden we een aantal leuke geleedpotigen en konden ze goed op de foto zetten. In de middag maakten we een wandeling in het stadje Cazalla de la Sierra. Ik vond de prachtig gekleurde palmsnuitkever. We proefden mandarijnen op een pleintje. Sommige waren wel heel erg zuur. ’s Avonds fotografeerden we een muurgekko met een klein nieuw staartje.

11 mei (dag 12)

We hadden een lange rit van ruim 400 km voor de boeg. Ik nam het eerste stuk voor mijn rekening. Ronald het laatste. De rit naar Lissabon verliep gladjes. In de haven van zuidelijk Lissabon gingen we op zoek naar de Madeirahagedis (Teira dugesi). Inmiddels was het alweer 30 °C. Ik had niet veel hoop. Gelukkig was dat onterecht en konden we verscheidene exemplaren in de kleine groenstrook vinden. Ze waren ook nog eens goed fotografeerbaar. Het was een mooie afsluiting van de vakantie. Om half vier leverden we de huurauto in. Het inchecken op het vliegveld verliep zonder problemen. Rond twaalf uur ’s nachts kwamen we thuis.

Nawoord

Achteraf bleek dat we eigenlijk te laat in het jaar in die omgeving waren voor het vinden van reptielen en amfibieën. We hadden ook de pech dat we niet een stevige regenbui hebben gehad en dat het aan het eind echt heel warm werd met temperaturen van tegen de 36 °C. Maar al met al hebben we toch een hoop mooie waarnemingen gedaan en een aantal prachtige gebieden bezocht. Terugkijkend op dit alles was de reis heel geslaagd.